Nếu đột nhiên không nhớ ra từ, tên người hoặc đồ vật khi đang nói chuyện và cần phải suy nghĩ một lúc thì có phải là điều bình thường không?
- Nghiên cứu: Thiền giúp bạn trông trẻ hơn và sống lâu hơn
- Âm nhạc tác động đến não bộ chúng ta như thế nào?
Bỗng nhiên không nhớ ra từ khi nói chuyện có bình thường không?
Có lẽ bạn sẽ đã từng có trải nghiệm như thế này, đột nhiên không nhớ ra một số từ, tên người hoặc đồ vật khi đang nói chuyện và cần phải suy nghĩ một chút hoặc được người khác lời nhắc nhở. Việc này thi thoảng xảy ra là điều bình thường, nhưng nếu nó xảy ra một cách thường xuyên thì bạn nên chú ý.
Giáo sư tâm lý học thần kinh Greig de Zubicaray tại Đại học Queensland University of Technology ở Úc đã viết trên trang web The Conversation rằng, mọi người thỉnh thoảng quên từ, nhưng nếu điều này xảy ra thường xuyên và những từ đã quên cũng quên mất, hơn nữa còn quên rất nhiều từ, tên người và con số thì đó có thể là một dấu hiệu của bệnh thần kinh.
Zubicaray cho biết, việc nói chuyện bao gồm các giai đoạn sau:
(1) Xác định ý nghĩa bạn đang muốn diễn đạt
(2) Chọn đúng từ trong từ vựng (mental lexicon) của bản thân
(3) Tìm cách phát âm nó ra
(4) Sử dụng cơ quan phát âm để nói từ đó ra một cách rõ ràng
Zubicaray chia sẻ rằng, việc quên từ có thể xảy ra ở mỗi giai đoạn trên. Khi một người khỏe mạnh biết một từ nhưng không thể nhớ từ này trong đầu, tức là không thể nhớ được từ một cách chính xác, các nhà khoa học ngôn ngữ gọi đây là hiện tượng trên đầu lưỡi (On the tip of my tongue), có ý nói rằng thông tin gần như trong tầm với và người đó cảm thấy rằng họ có thể sớm nhớ ra nó.
Hiện tượng trên đầu lưỡi (On the tip of my tongue) khá phổ biến và là lỗi phát âm chủ yếu xảy ra ở giai đoạn thứ 3. Khi mọi người gặp phải tình huống này, họ thường cố gắng đưa ra một số thông điệp để giải thích ý nghĩa của những từ họ muốn nói. Ví dụ: đó là một từ tiếng Anh bắt đầu bằng H, là một công cụ giống như chiếc múa có thể để đóng đinh thông tin.
Hiện tượng trên đầu lưỡi (On the tip of my tongue) xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Mặc dù tình trạng này có thể khiến người cao tuổi thất vọng hoặc lo lắng về việc mắc chứng sa sút trí tuệ, nhưng nó không nhất thiết là vấn đề sức khỏe.
Những từ ít dùng cũng có thể gây ra hiện tượng trên đầu lưỡi (On the tip of my tongue). Điều này có thể là do ý nghĩa của chúng ít liên quan chặt chẽ đến cách chúng được phát âm hơn so với các từ thông dụng.
Khi nào việc không nhớ ra từ trở thành vấn đề?
Như Zubicaray đã đề cập trước đó, nếu việc quên từ xảy ra thường xuyên và bạn quên rất nhiều từ, tên người hoặc con số, đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng.
Các nhà khoa học về ngôn ngữ mô tả tình trạng này là Mất ngôn ngữ định danh (Anomic aphasia), có thể đi kèm với tổn thương não do đột quỵ, khối u, chấn thương đầu hoặc chứng mất trí nhớ.
Chứng mất trí nhớ có thể do các vấn đề ở các giai đoạn nói khác nhau gây ra. Nhà tâm lý học thần kinh lâm sàng hoặc nhà nghiên cứu bệnh học về ngôn ngữ nói có thể giúp xác định giai đoạn nào bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
Ví dụ: nếu một người không thể gọi tên một đồ vật thông thường, chẳng hạn như cái búa, nhà tâm lý học thần kinh lâm sàng hoặc nhà nghiên cứu bệnh học về ngôn ngữ sẽ yêu cầu người đó mô tả đồ vật đó được sử dụng để làm gì (Ví dụ: dùng để đóng đinh).
Nếu người đó không thể mô tả cách sử dụng đồ vật đó, họ được yêu cầu làm mẫu cách sử dụng đồ vật đó. Họ cũng có thể cung cấp manh mối hoặc gợi ý, chẳng hạn như các chữ cái hoặc âm tiết đầu tiên.
Hầu hết những người mắc chứng mất trí nhớ đều có thể nghĩ ra tên của đồ vật sau khi được nhắc, nghĩa là vấn đề của họ nảy sinh ở giai đoạn 3 và 4.
Nhưng nếu họ không thể mô tả hoặc làm mẫu cách sử dụng đồ vật đó và việc đưa ra gợi ý cũng không hiệu quả, điều đó có thể có nghĩa là họ đang gặp vấn đề nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như Chứng mất ngôn ngữ tiến triển nguyên phát (primary progressive aphasia). Ngôi sao điện ảnh người Mỹ Bruce Willis, người gặp khó khăn về ngôn ngữ và giao tiếp, có thể đã mắc phải căn bệnh này.
Zubicaray chỉ ra rằng, hiện có một số phương pháp điều trị chứng mất trí nhớ, nhưng không có phương pháp điều trị hiệu quả nào cho Chứng mất ngôn ngữ tiến triển nguyên phát. Một số nghiên cứu cho thấy liệu pháp ngôn ngữ (speech therapy) có thể mang lại những cải thiện tạm thời.
Nếu bạn hoặc thành viên trong gia đình gặp phải tình trạng quên từ, bạn có thể nhờ bác sĩ gia đình giới thiệu bác sĩ tâm lý thần kinh lâm sàng hoặc nhà nghiên cứu bệnh lý về ngôn ngữ và tham khảo ý kiến của họ.
Theo Vision Times