Người có phẩm đức đều do tiết kiệm mà có

Người có phẩm đức tiết kiệm không phải vì thiếu thốn tiền tài, cũng không phải vì keo kiệt bủn xỉn, mà vì họ hiểu rằng “Tiết kiệm là mỹ đức”.

• Nghiên cứu khoa học: Chuyển hoá của ‘Đức’ và ‘Nghiệp’ qua các kiếp sống
• Phẩm đức và sự bảo hộ của Thần trong đại dịch

Truyền thông hiện đại thường thích tâng bốc người nổi tiếng nào lái chiếc xe thể thao hàng hiệu nào, biệt thự nhà ai hoa lệ, đám cưới của ai xa hoa. Giờ chúng ta cùng tìm hiểu xem tiết kiệm hay xa hoa, cái nào tốt hơn.

Người có phẩm đức đều do tiết kiệm mà có

“Tả Truyện” (biên niên sử Trung Quốc thời Xuân Thu, năm 722-468 TCN) viết: “Kiệm, đức chi cộng dã, xỉ, ác chi đại dã” (Tiết kiệm là đức tính thông thường, xa xỉ là tội ác lớn). Tư Mã Quang, một nhà đại Nho thời Bắc Tống, giải thích rằng người có phẩm đức đều do tiết kiệm mà có, bởi vì người tiết kiệm ít dục vọng; quân tử ít dục vọng sẽ không bị ngoại vật chi phối, vậy nên trong làm người, làm việc có thể giữ được sự chính trực và đạo đức; người bình thường có ít dục vọng thì có thể tiết chế chi tiêu, làm cho gia đình giàu có, có thể hành sự cẩn thận, tránh xa tội ác. Bởi vậy nói: tiết kiệm là nền tảng chung của đạo đức.

Ngược lại, xa xỉ ắt là nhiều dục vọng; quân tử mà nhiều dục vọng thì sẽ ham phú quý, rồi vi phạm đạo đức, chuốc lấy tai họa; người bình thường có nhiều dục vọng thì sẽ tham lam, lãng phí, dẫn đến gia đình suy bại, tính mệnh tiêu vong; người xa xỉ nếu làm quan trong triều nhất định sẽ nhận hối lộ, nếu mưu sinh trong dân gian tất sẽ thành đạo tặc. Cho nên mới nói: xa xỉ là tội ác lớn nhất.

Gia đình xa xỉ ắt suy bại

Sách “Quốc Ngữ” ghi rằng vào năm Chu Định Vương thứ 8, quân vương phái Lưu Khang Công đi sứ sang nước Lỗ tặng lễ vật cho các đại phu nước Lỗ. Lưu Khang Công quan sát thấy Quý Văn Tử và Mạnh Hiến Tử là người tiết kiệm, trong khi Thúc Tôn Tuyên Tử và Đông Môn Tử lại quá xa xỉ.

Sau khi Lưu Khang Công về nước, Chu Định Vương han hỏi ông xem trong các đại phu ở nước Lỗ có vị nào hiền đức? Lưu Khang Công đáp: “Ở nước Lỗ, Quý Văn Tử, Mạnh Hiến Tử có thể giữ được chức vị lâu dài; Thúc Tôn Tuyên Tử, Đông Môn Tử có thể sẽ bại vong, cho dù gia tộc không suy bại thì bản thân họ nhất định cũng không cách nào tránh được tai họa.”

Định Vương hỏi: “Tại sao vậy?” Lưu Khang Công đáp: “Quý Văn Tử, Mạnh Hiến Tử tiết kiệm, khiến gia tộc được phù hộ. Thúc Tôn Tuyên Tử, Đồng Môn Tử xa xỉ, người xa xỉ sẽ không có sự đồng cảm, thương xót kẻ bần khốn, kẻ bần khốn nếu không được cảm thông, chiếu cố thì tình trạng phạm tội gia tăng, hoạn nạn tất sẽ giáng xuống, cuối cùng sẽ nguy hiểm cho bản thân. Huống hồ, nếu bầy tôi xa xỉ, quốc gia sẽ không kham nổi, vì thế mà đi đến diệt vong.”

Định Vương hỏi tiếp: “Vậy gia tộc Thúc Tôn Tuyên Tử và Đông Môn Tử còn có thể duy trì được bao lâu?”. Lưu Khang Công đáp: “Địa vị của Đông Môn Tử không bằng Thúc Tôn Tuyên Tử nhưng lại xa xỉ hơn Thúc Tôn Tuyên Tử, cho nên không thể hưởng bổng lộc liền hai triều được; Thúc Tôn Tuyên Tử địa vị không bằng Quý Văn Tử, Mạnh Hiến Tử nhưng lại xa xỉ hơn họ, cho nên không thể hưởng bổng lộc ba triều liên tiếp.”

Vào năm Chu Định Vương thứ 16, Lỗ Tuyên Công qua đời, Đông Môn Tử mất đi chỗ dựa, gia tộc của Đông Môn Tử bị các kẻ thù chính trị lưu đày nên chỉ còn cách chạy sang nước Tề. Vào năm Chu Giản Vương thứ 11, hai năm trước khi Lỗ Thành Công, người kế vị của Lỗ Tuyên Công, qua đời, Thúc Tôn Tuyên Tử vì đã làm rất nhiều điều xấu, nên bị các đại phu nước Lỗ hợp lại tìm cách lưu đày. Vì thế, Thúc Tôn Tuyên Tử phải chạy sang nước Tề. Lời dự đoán của Lưu Khang Công quả đã ứng nghiệm, đó là gia tộc xa xỉ thì nhất định bại gia: Đông Môn Tử chỉ được hưởng bổng lộc một triều, còn Thúc Tôn Tuyên Tử chỉ được hưởng bổng lộc hai triều.

Lấy tiết kiệm để trị quốc thì xã hội có tôn ti trật tự, cốt nhục có ân tình, tranh tụng chấm dứt

“Sử Ký” ghi rằng vào thời Hán Bình Đế, Thái hoàng Thái hậu ban chiếu thư rằng: “Phương pháp trị vì quốc gia trước hết phải khiến cho bách tính giàu có lên; mà then chốt để bách tính giàu có lại ở chỗ biết tiết kiệm. Khi quốc gia hưng thịnh, đức hạnh trọng yếu không gì bằng của bậc quân vương là tiết kiệm. Dùng mỹ đức tiết kiệm để giáo hóa bách tính thì tôn ti trật tự sẽ hình thành, ân tình giữa người thân sẽ càng thắm thiết, căn nguyên của phân tranh tố tụng sẽ biến mất. Đây là nền tảng làm nên sự giàu có, sung túc của nhân dân, không dùng hình phạt mà có thể trị quốc tốt, làm sao có thể không nỗ lực thực hiện chứ!

Trong các đại thần, người có thể tự thực hành tiết kiệm, coi nhẹ tiền tài, coi trọng nhân nghĩa, thì Chúc Bình Tân, Công Tôn Hoằng làm được tốt nhất. Họ quý ở chỗ làm thừa tướng nhưng chỉ mặc áo vải bố, mỗi bữa chỉ ăn một món ăn mặn với cơm thô, lương bổng lĩnh được đều dùng để chiêu đãi người hiền lương và khách khứa, bản thân không dư giả tiền tài. Đó là biểu hiện của người biết khắc chế nội tâm, tự ngã, mà ngôn hành biết tuân thủ pháp chế.”

Nghĩa là, lấy tiết kiệm trị quốc, dù là nhân dân hay quan viên thì đều biết khắc chế tự ngã, ăn mặc chi phí tiết kiệm, tiền tài tiêu pha vừa đủ, không tham ô, không nhận hối lộ, còn dư giả thì giúp đỡ người khác, nhờ vậy giữa người với người có sự thương mến, quan tâm, hòa thuận, phân tranh giảm thiểu, xã hội an định.

Tiết kiệm không đồng nghĩa với bần cùng, keo kiệt

Tiết kiệm không đồng nghĩa với bần cùng, keo kiệt. Người có phẩm đức tiết kiệm không phải vì thiếu thốn tiền tài, cũng không phải vì keo kiệt bủn xỉn, mà vì họ hiểu được rằng “Tiết kiệm là mỹ đức”. Rất nhiều người có thói quen tiết kiệm, ngược lại, lại càng biết cách hưởng thụ cuộc sống, quý trọng thiên nhiên, trân quý của ngon vật lạ, cũng sẵn lòng chia sẻ, vui vẻ giúp người; bởi vì bất cứ mỹ đức nào cũng hàm chứa nội hàm thuận thiên, vị tha (vì người khác), không ích kỷ.

Người tiết kiệm không chấp trước vào phóng túng hưởng lạc, vô dục ắt sẽ mạnh mẽ, nên dễ giữ vững cách làm người làm việc theo chính đạo, tu thân dưỡng đức. Người xa xỉ chấp trước vào vật chất, dễ sinh lòng tham, thậm chí còn dùng thủ đoạn bất chính mưu cầu tiền tài, cuối cùng chiêu mời tai ương hoạn nạn.

Xã hội ngày nay nếu không coi trọng đạo đức truyền thống mà chạy theo thói xa hoa, tham nhũng, coi dâm loạn là bản sự, thì ắt sẽ khiến nhiều người vắt óc tính kế cầu danh trục lợi, chỉ màng đến danh lợi và hưởng thụ vật chất, bị hãm trong ham muốn vật chất, khó thoát khỏi cảnh nguy hiểm do lòng tham và chiêu mời tai họa. Bởi vậy, mỹ đức tiết kiệm không chỉ thiết yếu với sự tu dưỡng của cá nhân mà còn là hòn đá tảng của xã hội và quốc gia.

Theo Minhhue.net