Nguyện ƯớcNguyenUoc.com
Tình yêu của mẹ thời thơ ấu sẽ định hình tính cách suốt đời con
Hơn cả những ngôi trường danh tiếng và các chương trình ngoại khóa đắt đỏ, tình yêu của mẹ thời thơ ấu mới là khoản đầu tư ảnh hưởng sâu sắc nhất đến tương lai của một đứa trẻ.
Một nghiên cứu dài hạn được công bố trên tạp chí American Psychologist cho thấy rằng: tình yêu thương của người mẹ trong mười năm đầu đời có thể định hình những nét tính cách thúc đẩy thành công suốt đời con.
Nội dung chính
Tình yêu của mẹ giúp phát triển một số tính cách tốt đẹp
Khác với những đặc điểm gần như không thể thay đổi như chỉ số IQ, tính cách của một đứa trẻ có thể được uốn nắn theo thời gian. Vì vậy, đây là một yếu tố quan trọng mà cha mẹ và người lớn có thể tác động đến – đặc biệt trong những năm đầu đời. Cách mà cha mẹ nuôi dạy con sẽ ảnh hưởng lớn đến việc hình thành nhân cách của trẻ.
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã theo dõi hơn 2.000 cặp song sinh tại Vương quốc Anh từ khi chào đời đến khi trưởng thành, và nhận thấy rằng mức độ tình cảm mà người mẹ thể hiện càng cao thì càng liên quan đến sự phát triển các đặc điểm tính cách tích cực như cởi mở, tận tâm và thân thiện ở tuổi 18. Những nét tính cách này có liên hệ mật thiết với các kết quả tích cực trong cuộc sống.
Nghiên cứu sử dụng mô hình Big Five để đánh giá các nhóm đặc điểm nhân cách, chia thành năm yếu tố chính:
- Nhạy cảm: dễ dao động về tâm lý, nhạy cảm với căng thẳng.
- Hướng ngoại: hòa đồng, quyết đoán và nhiệt tình.
- Cởi mở: tò mò, giàu trí tưởng tượng và sẵn sàng trải nghiệm điều mới mẻ.
- Hòa đồng: biết cảm thông, hợp tác và tin tưởng người khác.
- Tự chủ: tự kỷ luật, có trách nhiệm và luôn theo đuổi mục tiêu.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, trẻ được nuôi dạy với tình cảm ấm áp từ mẹ có xu hướng phát triển những nét tính cách tích cực như cởi mở, hòa đồng và tự chủ. Mối liên hệ này vẫn đúng ngay cả khi đứa trẻ từng trải qua sang chấn, có vấn đề cảm xúc hoặc nhận được nhiều hỗ trợ từ gia đình về sau. Điều đó cho thấy: tình yêu thương ở giai đoạn đầu đời có ảnh hưởng lâu dài đến cuộc đời con, ngay cả khi môi trường sống sau này được cải thiện.
Một phân tích tổng hợp vào năm 2024 cho thấy rằng nuôi dạy con theo phương pháp cha mẹ có thẩm quyền (authoritative parenting) có mối liên hệ tích cực với các đặc điểm tính cách như cởi mở, tận tâm, dễ chịu và hướng ngoại; trong khi kiểu cha mẹ độc đoán (authoritarian parenting) lại liên quan đến mức lo âu thần kinh (neuroticism) cao hơn.
Kiểu cha mẹ có thẩm quyền kết hợp giữa sự hỗ trợ và các giới hạn rõ ràng, giúp nuôi dưỡng tính tự lập. Trong khi cha mẹ độc đoán có xu hướng nghiêm khắc và lạnh lùng về mặt cảm xúc.
Một nghiên cứu khác tại Pháp vào năm 2018 cho thấy rằng tính tự chủ là yếu tố dự báo mạnh mẽ nhất cho thành công trong học tập; và điều này giúp lý giải vì sao một số học sinh dù thiếu động lực vẫn đạt kết quả tốt, có lẽ vì họ vẫn duy trì được sự tập trung vào nhiệm vụ ngay cả khi mất hứng thú.
Hầu hết các đặc điểm tính cách trong nhóm Big Five – trừ tính nhạy cảm – đều có mối liên hệ với khả năng phục hồi, tức là năng lực thích nghi linh hoạt và vượt qua những giai đoạn căng thẳng hoặc khó khăn trong cuộc sống. Khả năng này, khi được phát triển tốt, thường gắn liền với những kết quả tích cực như học tập hiệu quả và sống thọ hơn.
Ngược lại, tính nhạy cảm lại có liên hệ với những hệ quả tiêu cực trong cuộc sống, chẳng hạn như thất bại trong công việc và bất mãn trong hôn nhân.
Tình mẫu tử biểu hiện như thế nào?
Tình mẫu tử đầy yêu thương trong đời sống hàng ngày trông như thế nào? Theo các chuyên gia, điều đó thể hiện qua những hành động yêu thương nhất quán và sự gắn kết tích cực. Chẳng hạn như lắng nghe con một cách chăm chú, thể hiện sự ấm áp qua lời nói và hành động, quan tâm chân thành đến thế giới của con, và nói về con bằng sự dịu dàng và tự hào.
“Tìm ra những cách chân thành để cho con biết rằng bạn yêu thương con, thích ở bên con, quan tâm đến cảm xúc của con và trân trọng con người thật của con chính là yếu tố then chốt trong quá trình hình thành tính cách của trẻ”, Melissa Schwartz – một chuyên gia huấn luyện về nuôi dạy con, chuyên hỗ trợ các gia đình có con nhạy cảm – chia sẻ với tờ The Epoch Times.
Alexis Adams, chuyên gia trị liệu được cấp phép và cố vấn về nuôi dạy con, chia sẻ rằng: “Mỗi đứa trẻ có nhu cầu khác nhau từ cha mẹ. Có em tiếp thu tốt khi được hướng dẫn cụ thể, trong khi những em khác lại phát triển tốt hơn khi được trao quyền lựa chọn và khuyến khích sự sáng tạo.”
Mỗi đứa trẻ có nhu cầu được giáo dục khác nhau
Việc nuôi dạy con không thể áp dụng một cách rập khuôn cho tất cả. Như nghiên cứu cho thấy, cha mẹ thường có cách cư xử khác nhau với từng đứa con, thậm chí ngay cả với cặp song sinh sống chung trong một gia đình.
Schwartz cho biết: “Điều này thường không phải do cha mẹ thiên vị, mà xuất phát từ khí chất bẩm sinh của từng đứa trẻ”.
Mặc dù việc nuôi dạy con bằng tình yêu thương rõ ràng mang lại nhiều lợi ích, nhưng cách thể hiện tình cảm đó có thể cần được điều chỉnh tùy theo tính khí, mức độ nhạy cảm và nhu cầu riêng của từng đứa trẻ.
Schwartz nói rằng: “Dựa trên kinh nghiệm của tôi, có một lý do khá đơn giản khiến cha mẹ đối xử khác nhau với từng đứa trẻ, kể cả với song sinh… Không phải vì họ yêu đứa này hơn đứa kia, mà thường là do một đứa trẻ dễ nuôi hơn.”
Những đứa trẻ được xem là “dễ nuôi” thường bình tĩnh, dễ dỗ dành, có xu hướng tuân theo nề nếp và dễ thích nghi với những thay đổi, ngay cả môi trường sống và trải nghiệm mới.
Trong khi đó, Schwartz lưu ý rằng những đứa trẻ nhạy cảm hoặc có cảm xúc mãnh liệt thường cần nhiều sự quan tâm hơn từ người chăm sóc, và cách thể hiện tình cảm của người lớn có thể tác động sâu sắc hơn đến các em.
Những cách thực tế để tăng cường tình cảm mẹ con
Đối với những bậc cha mẹ lo lắng về cách tương tác trong quá khứ, các chuyên gia đưa ra lời trấn an: Không bao giờ là quá muộn để cải thiện cách nuôi dạy con bằng tình yêu thương.
“Không có cha mẹ nào là hoàn hảo,” Adams chia sẻ. “Ai rồi cũng sẽ thỉnh thoảng mắc phải lỗi nào đó. Điều cốt lõi không nằm ở chỗ phải làm đúng mọi thứ, mà là nỗ lực hết sức, giữ tinh thần cởi mở và luôn sẵn sàng học hỏi.”
Khi cha mẹ mắc lỗi, việc thừa nhận sai lầm không khiến mối quan hệ rạn nứt mà ngược lại, có thể khiến tình cảm giữa cha mẹ và con cái thêm gắn bó.
Schwartz bổ sung rằng: “Việc hàn gắn sau những trải nghiệm khó khăn thực sự giúp trẻ phát triển khả năng phục hồi và xây dựng lòng tin.”
Dựa trên các phát hiện của nghiên cứu và kinh nghiệm đồng hành cùng những gia đình có con nhạy cảm, Schwartz đưa ra một vài lời khuyên thực tế dành cho những bà mẹ muốn quan tâm và thấu hiểu con cái hơn trong cách nuôi dạy hằng ngày:
– Sử dụng ngôn ngữ tích cực: Cách cha mẹ nói về con, ngay cả khi con không có mặt, có ảnh hưởng sâu sắc đến mối quan hệ giữa hai bên.
– Làm gương cho những phẩm chất bạn muốn con học theo: Trẻ không học từ những lời nói suông, mà từ chính cách sống và hành xử hằng ngày của cha mẹ.
– Điều chỉnh phù hợp với tính khí riêng của con: Hãy lắng nghe để nhận biết điều gì khiến con quá tải, điều gì khiến con hào hứng và con thật sự cần gì — đó là yếu tố then chốt giúp con phát triển mạnh mẽ.
– Giữ sự nhất quán: Tình yêu thương và sự thấu hiểu được duy trì đều đặn theo thời gian sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tính cách của trẻ.
– Thừa nhận sai lầm: Không ai làm cha mẹ mà hoàn hảo cả. Khi bạn cư xử thiếu dịu dàng hoặc phản ứng thái quá, chỉ cần thừa nhận điều đó. Việc này không chỉ giúp làm mới lại mối quan hệ với con mà còn dạy con hiểu rằng mắc lỗi là điều bình thường và có thể sửa chữa.
– Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: Những tương tác tích cực, đều đặn mỗi ngày sẽ góp phần định hình tính cách của trẻ. Thay đổi từng chút một theo hướng tích cực sẽ bền vững và hiệu quả hơn nhiều so với việc cố gắng thay đổi toàn bộ cách nuôi dạy trong một lần.
Làm cha mẹ là một hành trình đầy thử thách, đòi hỏi sự chú tâm và khả năng nhìn lại chính mình. Thực tế là cha mẹ cũng không ngừng thay đổi và trưởng thành cùng với con cái, một quá trình không dựa trên sự hoàn hảo, mà dựa trên sự kết nối và khả năng tự suy ngẫm.
Theo The Epoch Times
