Hệ lụy từ nghiện điện thoại: Trầm cảm, bắt nạt trực tuyến và mất ngủ

Khảo sát cho thấy nghiện điện thoại đang ở mức kỷ lục, trở thành mối lo ngại toàn cầu, kéo theo các hệ lụy như trầm cảm, bắt nạt trực tuyến và mất ngủ.

Theo các nghiên cứu và khảo sát, hơn một nửa số thanh thiếu niên ngồi hàng giờ chăm chú bên điện thoại khi tụ tập cùng bạn bè, và khoảng một phần ba dành nhiều thời gian giao lưu với bạn thân qua mạng thay vì gặp gỡ trực tiếp.

Trong nhóm tuổi từ 18 đến 29, có 22% số người tham gia khảo sát cho biết họ kiểm tra điện thoại chỉ sau vài phút. Trung bình, mỗi người trưởng thành dành khoảng 45 phút mỗi ngày cho mạng xã hội. Tính đến tháng 6 năm 2019, 96% người Mỹ đã sở hữu điện thoại di động.

Mặc dù những thiết bị này đã trở thành công cụ không thể thiếu cho giao tiếp và nâng cao hiệu suất công việc, nhưng chúng cũng đem lại nhiều tác động tiêu cực đối với xã hội. Các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng điện thoại di động quá mức có liên quan đến các vấn đề sức khỏe tâm thần, hiện tượng bắt nạt trực tuyến và rối loạn giấc ngủ.

Mức độ phổ biến của chứng nghiện điện thoại

Theo một bài báo đánh giá năm 2016, một số vấn đề về thể chất và tâm lý đã được ghi nhận có liên quan đến chứng nghiện điện thoại di động, bao gồm: đau cơ, mờ mắt, kích ứng và đỏ mắt, ảo giác về âm thanh và xúc giác (như cảm giác nghe thấy chuông reo hoặc cảm thấy điện thoại rung), cùng với đau hoặc yếu ở ngón cái và cổ tay do sử dụng quá mức.

Những thay đổi tiêu cực trong hành vi cũng đã được ghi nhận, bao gồm: mất hứng thú với các hoạt động khác, sử dụng điện thoại liên tục ngay cả trong những tình huống nguy hiểm hoặc hoàn cảnh bị cấm, ưu tiên dùng điện thoại thay vì giao tiếp trực tiếp, và tình trạng rối loạn giấc ngủ.

Nhiều người dùng cũng cho biết họ cảm thấy lo lắng và cô đơn khi không thể gửi tin nhắn hoặc không nhận được phản hồi ngay lập tức.

Trong một nghiên cứu năm 2006, 22,1% thiếu niên và 27,9% thanh niên được cho là nghiện điện thoại di động, mặc dù chỉ có 5,35% và 5,26% trong số đó thể hiện các hành vi nguy hiểm hoặc gây hại.

Các khác biệt về địa lý và văn hóa cần được nghiên cứu thêm, nhưng tỷ lệ nghiện điện thoại cao hơn đã được ghi nhận ở khu vực Trung Đông và Đông Á, trong đó mức độ nghiện của sinh viên đại học Hàn Quốc cao hơn (11,15%) so với sinh viên Mỹ (6,36%).

Tình trạng bắt nạt trực tuyến

Các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã khảo sát tình trạng bắt nạt trực tuyến, trầm cảm và nghiện điện thoại di động ở học sinh trung học.

Công trình nghiên cứu này được công bố vào tháng 4 năm 2022 trên tạp chí Frontiers in Psychology. Các tác giả đã tuyển chọn 1.297 học sinh trung học để tham gia trả lời ba bảng câu hỏi.

Thang đo nghiện Điện thoại thông minh tập trung khảo sát các hành vi như: triệu chứng khi cai nghiện, nhu cầu phải sử dụng điện thoại mới cảm thấy thỏa mãn, cảm giác an toàn trong giao tiếp xã hội, các tác động tiêu cực và việc sử dụng quá mức các ứng dụng. Kết quả cho thấy điểm số càng cao thì mức độ nghiện điện thoại càng nghiêm trọng.

Bộ câu hỏi Dự án can thiệp nạn bắt nạt mạng tại châu Âu khảo sát về việc trở thành nạn nhân hoặc thực hiện hành vi bắt nạt mạng.

Việc trở thành nạn nhân được hiểu là nhận được những tin nhắn đe dọa hoặc quấy rối, còn thực hiện hành vi bắt nạt là các hành động như đăng tải tin đồn ác ý làm tổn hại danh tiếng người khác.

Cuối cùng, Thang đo trầm cảm của Trung tâm Nghiên cứu Dịch tễ học khảo sát về các khía cạnh như: cảm xúc tiêu cực (ví dụ cảm thấy phiền muộn), cảm xúc tích cực (ví dụ cảm thấy mình không tệ hơn người khác), các triệu chứng cơ thể và trì trệ (chẳng hạn như chán ăn), và cảm nhận trong giao tiếp xã hội (chẳng hạn như cảm thấy người khác không thân thiện).

Kết quả cho thấy, điểm số càng cao thì mức độ trầm cảm càng nghiêm trọng.

Nhìn chung, việc nghiện điện thoại di động có mối liên hệ với tỷ lệ trầm cảm cao. Việc nghiện này cũng làm tăng nguy cơ vừa trở thành nạn nhân bị bắt nạt trên mạng, vừa trở thành kẻ bắt nạt. Đặc biệt, những học sinh từng trải qua việc bị bắt nạt có xu hướng cao hơn trở thành kẻ bắt nạt người khác.

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng bé gái có tỷ lệ trầm cảm và nghiện điện thoại cao hơn bé trai. Ngoài ra, kết quả phân tích còn cho thấy những bé trai từng bị bắt nạt trực tuyến có khả năng trở thành kẻ bắt nạt cao hơn so với bé gái.

Vấn đề chất lượng giấc ngủ

Một nghiên cứu được công bố vào tháng 8 năm 2022 trên tạp chí BMC Psychiatry đã khảo sát vai trò trung gian của chất lượng giấc ngủ trong mối quan hệ giữa nghiện điện thoại và trầm cảm.

Nghiên cứu thực hiện với 450 sinh viên y khoa Trung Quốc. Người tham gia mất khoảng 10 phút để hoàn thành khảo sát trực tuyến; những người trả lời quá nhanh (dưới 5 phút) thì bị loại khỏi nghiên cứu.

Các công cụ đánh giá bao gồm: chỉ số nghiện điện thoại (MPAI), bảng đánh giá trầm cảm (PHQ-9) và chỉ số chất lượng giấc ngủ (PSQI), mối quan hệ bạn bè được đo lường dựa trên thang đo IPPA.

Kết quả nghiên cứu cho thấy trầm cảm có mối liên hệ chặt chẽ với chứng nghiện điện thoại, trong khi chất lượng giấc ngủ kém thì liên quan đến việc suy giảm các mối quan hệ bạn bè. Ngoài ra, việc nghiện điện thoại di động còn kéo theo tình trạng rối loạn giấc ngủ và các mối quan hệ xã hội kém bền vững.

Theo Vision times