Câu thành ngữ “Nam tôn nữ ti“ ”vốn không mang hàm ý coi thường phụ nữ như nhiều người vẫn nghĩ. Thực ra, nội hàm chân chính của câu này là đề cao sự cân bằng và tính bổ trợ giữa nam và nữ.

“Nam tôn nữ ti – 男尊女卑” là một câu thành ngữ Trung Quốc cổ xưa, thường bị hiểu sai và gán mác là tư tưởng “trọng nam khinh nữ”. Tuy nhiên, cách hiểu và diễn giải trong ngôn ngữ Trung Quốc hiện đại đã làm mơ hồ ý nghĩa gốc của câu nói này, dẫn đến sự hiểu lầm về quan điểm truyền thống của người xưa về mối quan hệ giữa nam và nữ.

Bề mặt chữ “tôn – 尊” mang nghĩa tôn trọng hoặc tôn vinh, trong khi chữ “ti – 卑” ngụ ý là thấp kém hoặc khiêm nhường. Với cách mà hai chữ này được sử dụng để tạo thành từ ngữ trong tiếng Trung hiện đại, đã khiến câu nói bị hiểu như một sự coi thường đối với phụ nữ.

Ý nghĩa thực sự của “nam tôn nữ ti”

Mối quan hệ giữa vợ và chồng trong văn hóa truyền thống dựa trên sự hài hòa giữa âm và dương. Trong đó, dương tượng trưng cho sự rõ ràng, sáng sủa; còn âm đại diện cho sự kín đáo, ẩn tàng. Âm và dương được xem là một khái niệm triết học cơ bản trong nhiều khía cạnh của văn hóa cổ xưa, chẳng hạn như Thái Cực, Kinh Dịch, cũng như các phương pháp được áp dụng trong y học cổ truyền và phong thủy.

Theo nguyên lý âm dương, tính nam thể hiện sức mạnh của dương, được xoa dịu và cân bằng bởi đặc tính âm trong tính nữ. Nếu hai mặt đối lập này không tương xứng, sẽ mất đi sự hài hòa. 

Trong xã hội truyền thống, phụ nữ không nhất thiết phải cạnh tranh với nam giới trong công việc hay đời sống xã hội. Thay vào đó, họ được xem như một phần bổ sung hài hòa cho nam giới, chứ không hề bị coi là kém cỏi hay thua kém.

Thực ra, hai chữ “tôn – 尊” và “ti – 卑” có nguồn gốc từ Kinh Dịch, thể hiện sự cân bằng giữa âm và dương. Do những khác biệt tự nhiên giữa nam và nữ, họ thường đảm nhận những vai trò khác nhau trong gia đình và xã hội. Khi mỗi người sống đúng với khuynh hướng tự nhiên của mình, xã hội nhân loại sẽ ngày càng phát triển.

Cụm từ “nam tôn nữ ti – 男尊女卑” thực chất biểu thị sự bổ trợ hài hòa giữa hai giới, chứ không phải hạ thấp phụ nữ trước nam giới.

Tôn –  尊 và ti – 卑 thể hiện một mối quan hệ đối lập nhưng bổ sung và thống nhất, giống như trời ở trên và đất ở dưới.

Kinh Dịch có viết: “Trời ở trên là tôn quý, đất ở dưới là khiêm nhu, do đó vị trí của trời (càn 乾) và đất (khôn 坤) được xác lập. Trong sự sắp xếp cao thấp, khiêm nhường và tôn quý đều có vị trí riêng của mình… Nam giới kế thừa đạo của càn (trời), còn nữ giới mang đạo của khôn (đất).”

Hài hòa trong sự cân bằng

Theo Kinh Dịch và các tác phẩm triết học của Đạo gia, nhân loại tuân theo quy luật của đất trời để phát triển, nếu đi chệch khỏi quy luật tự nhiên sẽ dẫn đến khổ đau và tai họa.

Khổng Tử đề cập đến khái niệm quân tử – 君子, là người có đạo đức cao thượng. Theo Kinh Dịch, “Trời vận hành không ngừng, nên người quân tử phải không ngừng nỗ lực.” Và “Đất có bản chất rộng lượng và bao dung, nên người quân tử lấy đức để gánh vác mọi việc.”

Tương tự, phụ nữ cũng hướng tới lý tưởng đạo đức là thục nữ – 淑女, tức là người phụ nữ đoan trang, khiêm tốn, lễ độ và thủy chung. 

trọng nam khinh nữ; xã hội phong kiến; coi thường phụ nữ
Chữ “ti – 卑” là thể hiện sự khiêm cung, dịu dàng và bao dung như đại địa của người nữ (ảnh: Sohu)

Điều này được thể hiện qua ba vị hoàng hậu nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa: Thái Khương, Thái Nhậm, Thái Tự, họ là vợ của ba đời quân vương liên tiếp cách đây 3000 năm. “Tam Thái” đã giúp đỡ những người chồng đức hạnh của họ trong việc đặt nền móng cho triều đại nhà Chu kéo dài 800 năm (1046 – 256 TCN).

Thái Tự, được miêu tả trong Kinh Thi là một thục nữ mẫu mực và là người vợ lý tưởng của Chu Văn Vương. Bà đã tận tâm tận lực trong việc nuôi dạy mười vị hoàng tử và quản lý hậu cung.

Theo Liệt Nữ Truyện – 列女傳, nhờ sự tận tụy của Thái Tự, nhà vua mới có thể toàn tâm cai trị và giáo hóa đất nước. Bà được tôn xưng là Văn Mẫu – 文母. Người đời truyền tụng rằng: “Văn Vương trị thiên hạ, Văn Mẫu trị nội cung.”

Có thể thấy, nội hàm của “nam tôn nữ ti” không hề có ý khinh thường phụ nữ, mà là đề cao sự bổ trợ và cân bằng giữa hai giới. Khi nam giới chính trực, cao thượng; nữ giới khiêm nhường, bao dung, gia đình sẽ tự nhiên hòa hợp. Một xã hội vận hành theo nguyên tắc này chắc chắn sẽ tôn trọng và đề cao giá trị của phụ nữ.

Theo Vision Times