Tri thức không bằng trí tuệ, 6 cách gợi mở trí tuệ cho trẻ

Người cố vấn tinh thần của giới trẻ ngày nay lại thường là những người bạn đồng trang lứa, điều này liệu có tốt cho sự phát triển trí tuệ của họ?

• Cha mẹ mắc phải 2 điều cấm kỵ này thì con cái khó có tương lai tốt đẹp
• 6 điều cha mẹ nên tránh khi dạy dỗ con cái

Nhà báo người Anh Miles Kington từng nói: “Biết rằng cà chua là một loại trái cây, đó là tri thức; biết rằng không nên cho nó vào salad trái cây, đó là trí tuệ.”

Khác với tri thức, trí tuệ là một trong tứ đại mỹ đức (4 mỹ đức cơ bản của triết học Hy Lạp cổ: Trí tuệ, chính nghĩa, dũng cảm và tiết chế). Con người tích lũy trí tuệ thông qua thực tiễn và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Nếu chỉ dựa vào sách giáo khoa và vài câu nói của vị thầy thì không thể nào lĩnh ngộ được trí tuệ thực sự.

Hầu hết các nhà bình luận đều cho rằng, trí tuệ không thể được dạy trong lớp học như môn toán hay địa lý. Tuy nhiên nó có thể nâng cao nhanh chóng thông qua sự khích lệ và bồi dưỡng. Hai trong số những vị thầy tâm linh vĩ đại nhất trong lịch sử, Socrates và Chúa Giê-su, đã dạy và truyền cảm hứng cho những môn đồ của họ, những người tìm kiếm trí tuệ. Socrates đã chọn dùng phương thức là đặt ra các câu hỏi, Chúa Giê-su thì lại thông qua những câu chuyện ngụ ngôn.              

Theo các báo cáo, không thiếu sự nghi hoặc về tâm lý và khốn khổ về tinh thần ở trẻ em và thanh thiếu niên ngày nay. Nếu chúng ta có thể noi gương các bậc tiền bối nêu trên, nỗ lực bồi dưỡng năng lực và trí tuệ cho thanh thiếu niên, thì có lẽ chúng ta cũng có thể làm được rất tốt.

Dưới đây là 6 cách giúp trẻ bước trên hành trình trí tuệ:

Văn học và lịch sử

Truyện ngụ ngôn của Aesop, tiểu thuyết “Anne tóc đỏ dưới Chái nhà xanh” của Lucy Maud Montgomery; tiểu sử về những người nổi tiếng như George Washington, Amelia Earhart và Theodore Roosevelt; các vở kịch của Jane Austen và Shakespeare, và hàng ngàn câu chuyện khác, chứa đựng những bài học phong phú giúp rèn luyện khả năng phán đoán cho trẻ.

Những cuốn sách này giống như một phòng thí nghiệm để nghiên cứu hành vi của con người. Ở đây thanh thiếu niên có thể quan sát mỹ đức và tội ác, thiện lương và tà ác một cách tương đối an toàn. Chúng có lẽ còn chưa nhận thức đến, việc đọc những tác phẩm cổ điển nổi tiếng này có thể giúp chúng tiếp thu những kinh nghiệm quan trọng về nhân sinh và đạo đức, làm phong phú thêm trí tuệ của bản thân.

Lời nói của người trí tuệ

Những năm gần đây, xã hội chúng ta chứng kiến sự tan vỡ của hôn nhân gia đình, sự trỗi dậy của văn hóa thanh niên và những tiến bộ nhanh chóng về công nghệ, nhất là ngành truyền thông. Nhưng hậu quả là gì? Người cố vấn tinh thần của giới trẻ ngày nay thường là những người bạn đồng trang lứa, thanh thiếu niên, những người ở độ tuổi đôi mươi.

Trước xu hướng tai hại này, chúng ta nên khuyến khích những người trẻ kết nối và tìm kiếm lời khuyên từ cha mẹ, ông bà, cũng như những người cố vấn như giáo viên, huấn luyện viên. So với những “người bạn” cấp 3 trên mạng xã hội, thì những người từng trải ở trên sẽ có cái nhìn về cuộc đời rõ ràng hơn và sẽ đưa ra được những lời khuyên tốt hơn.

Nghệ thuật tạm dừng

Dấu hiệu chung của người có trí tuệ đó là khi gặp vấn đề thì có thể lùi lại một bước, trước khi quyết định hành động thì đã cân nhắc kỹ lưỡng các tình huống và kết quả. Nhiều người tuy đã trưởng thành nhưng rất thiếu năng lực cân nhắc hậu quả, tâm trí của họ bị kẹt lại ở thời thanh xuân.

Thông qua lời nói và việc làm mẫu mực, chúng ta có thể dạy người trẻ suy nghĩ thật kỹ trước khi hành động.

Trưởng thành từ những lần thất bại

Không có cha mẹ nào muốn thấy con mình thất bại. Một số phụ huynh sẽ nài nỉ con cất điện thoại và học bài cho bài kiểm tra sinh học vào ngày hôm sau. Một số phụ huynh thậm chí còn gọi điện cho các giáo sư đại học để phản đối việc con họ bị điểm C trong kỳ thi.  

Nếu chúng ta luôn trải thảm trên mỗi bước đi của con cái, thì chúng ta sẽ khiến chúng lạc lối khi phải đối mặt với những thất bại nghiêm trọng hơn trong cuộc sống khi trưởng thành. Khi trẻ ngã, chúng ta có thể bế trẻ lên, phủi bụi cho trẻ và đưa ra lời khuyên và sự cảm thông. Nhưng chúng ta nên nhớ rằng, những thất bại nhỏ của tuổi thiếu niên sẽ mang lại cho các em sức mạnh, sự kiên cường và trí tuệ để giúp các em vượt qua những thử thách mà các em có thể gặp phải khi trưởng thành.   

Tiêu chuẩn cho cuộc sống tốt đẹp

Việc sớm rèn luyện những mỹ đức như thành thực, thiện lương, kiên trì và dũng khí sẽ nuôi dưỡng trí tuệ cho trẻ. Con đường dẫn đến trí tuệ hết sức gian nan, sớm dạy cho trẻ những phẩm cách tốt đẹp, và giúp trẻ thực hành trong cuộc sống, như vậy thì cuộc đời của trẻ sau này sẽ ít trắc trở hơn.

Ví dụ như thiện lương sẽ giúp chúng ta lý giải được người khác; dũng cảm đối diện với khó khăn mà không trốn tránh. Một ngày nào đó, những phẩm chất này sẽ giúp trẻ trở thành hình mẫu của người trí tuệ trong hôn nhân hoặc công việc.

Tinh thần khiêm tốn

“Lời nguyện an tĩnh” (The Serenity Prayer) đã khái quát sự khiêm nhường đi kèm với trí tuệ: “Lạy Chúa, xin ban cho con sự an tĩnh, để con có thể tiếp nhận những thứ mà con không cách nào thay đổi được. Ban cho con dũng khí, để con cải biến những thứ mà con có thể thay đổi được. Ban cho con trí tuệ, để con có thể phân biệt được rõ hai điều đó.” Nhận thức được giới hạn của bản thân chính là tiêu chí của người trí tuệ.              

Khuyến khích người trẻ theo đuổi trí tuệ ngay từ khi còn nhỏ có thể giúp họ tiến xa hơn trên đường đời, và dù trong hoàn cảnh nào cũng không đánh mất chính mình.  

Theo Epoch Times